Năm học 2023 – 2024 đã là năm thứ ba, cả hệ thống giáo dục toàn quốc đã thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018. Một trong số điều đặc biệt trong chương trình GDPT lần này chính là xuất hiện một môn học mới, chính là môn Khoa học tự nhiên (KHTN).
Môn này chính là sự hợp nhất của ba phân môn (theo chương trình GDPT 2006) được thiết kế thành 4 mạch kiến thức bao gồm: chất và sự biến đổi của chất, năng lượng và sự biến đổi, vật sống, khoa học Trái đất và bầu trời. Ở mỗi mạch kiến thức đều có những điều thú vị nhưng bên cạnh đó cũng mang lại nhiều bài toán gây khó cho cả người dạy là giáo viên và người học chính là học sinh.
Để giải được bài toán đó đòi hỏi giáo viên phải thực sự nổ lực, xóa bỏ toàn bộ những cái mang tên là “chuyên môn sâu” thay vì phải giảng giải, phải thực hiện thì bây giờ phải chuyển sang việc tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh. Bên cạnh đó, học sinh cũng phải chuyển từ hình thức nghe giảng sang việc thực hiện các hoạt động học tập của giáo viên để từ đó phát triển được những năng lực đặc thù của bộ môn và hoàn thiện phẩm chất cần thiết của bản thân mình.
Trong đó, việc tổ chức hoạt động học theo hướng trải nghiệm thực tế thông qua tổ chức thực hành thí nghiệm sẽ giúp cho học sinh nhận thấy được từ thực tế để rồi từ đó chính học sinh sẽ người tìm và chiếm lĩnh kiến thức đó. Vì thế, khi được phân công giảng dạy môn KHTN 8 bản thân tôi đã xác định để học sinh có thể học tốt mạch kiến thức về chất và sự biến đổi của chất thì việc phát triển năng lực đặc thù bộ môn “Tìm hiểu KHTN” thông qua việc tổ chức các hoạt động liên quan đến việc thực hành thí nghiệm thực tế trong cuộc sống là chìa khóa để đi đến thành công.
Và đương nhiên chính bản thân tôi cũng gặp không ít những khó khăn khi tổ chức hoạt động học như: công tác chuẩn bị nhiều hơn, trong khi thực hành thí nghiệm liên quan đến hóa chất thì phải đảm bảo an toàn cho học sinh, quan sát mọi hành động của học sinh để rút kinh nghiệm thông qua từng thí nghiệm để học sinh hoàn thiện bản thân,… rất nhiều việc mà giáo viên cần phải lo nhưng bên cạnh đó, bản thân tôi cũng nhận được sự hỗ trợ từ đồng nghiệp và của nhà trường để tăng cường việc tổ chức hoạt động học liên quan đến thực hành thí nghiệm.
Sau đây là một số hình ảnh minh chứng cho việc “những điểm hay, điểm vui từ việc học tập môn KHTN thông qua việc thực hành thí nghiệm” của các bạn học sinh lớp 8/2:
Chuẩn bị các dụng cụ và hóa chất để thực hiện các thí nghiệm “Một số yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng – Bài 7 – KHTN 8”.
Học sinh lớp 8/2 được trải nghiệm một tiết học thực hành thí nghiệm liên quan đến bài 7 – KHTN 8. Các bạn học sinh đang lấy hóa chất để tiến hành thí nghiệm cho nhóm mình.
Bạn Đăng Khoa và các thành viên trong nhóm 2 đang thực hiện thí nghiệm “Ảnh hưởng của nồng độ đến tốc độ của phản ứng”.
Các thành viên trong nhóm 1 đang thảo luận và thực hiện thí nghiệm “Ảnh hưởng của chất túc xác đến tốc độ của phản ứng”.
Bạn Song Thư và Văn Dũng (Người thứ ba – tư từ trái sang) các thành viên trong nhóm 2 đang thực hiện thí nghiệm “Ảnh hưởng của diện tích tiếp xúc bề mặt đến tốc độ của phản ứng”.
Các thành viên trong nhóm 4 đang thảo luận về các bước thực hiện thí nghiệm “Ảnh hưởng của nhiệt độ đến tốc độ của phản ứng”.
Tóm lại, thông qua việc tổ chức các hoạt động học thông qua thực hành thí nghiệm sẽ giúp cho việc học của học sinh tăng thêm sự thú vị và mang đến những yếu tố bất ngờ cho học sinh. Điều đặc biệt nhất giữa bản thân tôi và các bạn học sinh lớp 8/2 cùng chung một khẩu hiệu “Tri thức vươn đến đâu, thầy trò ta vươn mình đến đó”.
Trí Quang