Archimedes (287 TCN- 212 TCN) là nhà toán học, nhà vật lí, kĩ sư, nhà phát minh và là nhà thiên văn học vĩ đại người Hy Lạp. Ông đã tạo ra phép vi tích phân và giải tích hiện đại bằng việc áp dụng các khái niệm về vô cùng bé và phương pháp vét cạn để suy ra và chứng minh chặt chẽ một loạt các định lí hình học, bao gồm các định lý về diện tích hình tròn, diện tích bề mặt thể tích hình cầu…
Archimedes từng yêu cầu đặt trên mộ mình một hình cầu và một ống hình trụ, tượng trưng cho những khám phá toán học của ông. Có rất nhiều câu chuyện thú vị liên quan đến nhà toán học này.
I. “Eureka!”
Một huyền thoại kể rằng có lần Đức vua Hiero II xứ Syracuse sai một người thợ kim hoàn chế tạo một mũ miện bằng vàng.
Ngờ rằng người thợ thiếu lương tâm kia đã biển thủ một số vàng và thay vào đó một số bạc, nhà vua cho gọi Archimedes đến và phán: Đây là chiếc vương miện của trẫm. Không được làm hỏng mũ, nhà ngươi phải tìm ra trong này có pha bạc không ?
Archimedes lo lắng, ngày đêm suy nghĩ tìm cách giải bài toán hóc hiểm này.
Một hôm, Archimedes vào tắm trong nhà tắm công cộng; đầu óc vẫn đang bị chiếc vương miện ám ảnh. Khi thả mình vào bồn tắm, ông bỗng nhận xét thấy một điều mà lâu nay không ai để ý đến. Ông cảm thấy khi dìm mình trong nước, thân thể mình có vẻ nhẹ nhõm hơn. Một ý nghĩa mới mẻ loé sáng trong đầu ông. Quên cả mặc áo quần, ông phấn khởi nhảy ra khỏi bồn tắm, chạy thẳng ra ngoài phố và mừng rỡ reo vang: “Eureka! Eureka!” (nghĩa là: ta tìm ra rồi, ta tìm ra rồi!).
Ông đã tìm ra một định luật mới cho phép giải bài toán. Sau này định luật đó được gọi là định luật Archimedes. Ông đã xác định sức đẩy của nước lên chiếc vương miện và lên một thỏi vàng nguyên chất có cùng trọng lượng. Nếu chiếc vương miện bằng vàng nguyên chất thì sức đẩy trong hai trường hợp là như nhau. Nhưng ở đây sức đẩy lại khác nhau. Archimedes phát hiện được rằng chiếc vương miện đã bị pha bạc.
Mọi người vô cùng kinh ngạc, và người thợ kim hoàn gian lận đã phải thú tội.
II. Đánh giặc ngoại xâm
Thời kỳ cổ Hi Lạp, giữa các nước nhỏ thường xảy ra chiến tranh. Archimedes ở xứ Syracuse nhỏ bé khi ngoại bang đánh vào xứ này. Đã dù ở tuổi 73 nhưng ông vẫn tham gia bảo vệ tổ quốc bằng cả trí tuệ của nhà bác học.
Lực lượng của kẻ địch hết sức hùng mạnh, 60 chiếc thuyền ào ạt tiến vào Syracuse. Archimedes đã tính toán thiết kế một loại súng bắn đá, có thể bắn đi được những viên đá nặng hàng trăm kilogram. Khi kẻ thù đến gần, Archimedes lệnh: “Bắn!"
Nhiều thuyền chiến bị phá hỏng, địch sợ khiếp vía chạy tháo thân.
Vẫn không chịu cam tâm thất bại hoàn toàn, chúng lại phát động cuộc tấn công tiếp theo. Lần này, ông yêu cầu mỗi một phụ nữ đều phải đem gương soi của mình đến tập trung ở bờ biển.
Tướng địch chỉ nhìn thấy rất nhiều phụ nữ, lệnh cho chiến thuyền tiến lên, chuẩn bị đánh. Đâu ngờ các gương soi hội tụ ánh sáng và đốt cháy các cánh buồm và cả thuyền. Từ những tướng chỉ huy đến bọn lính đều khiếp đảm, cho quân sĩ rút lui.
III. Cái chết bi thảm
Sau một thời kì hãm thành lâu dài, rút cục, năm 212 trước công nguyên, người La Mã đánh chiếm được Syracuse. Bọn phản quốc đã tiếp tay cho người La Mã. Binh lính La Mã ồ ạt kéo vào trong thành và thẳng tay chém giết tất cả những ai chúng bắt gặp. Và chúng chạm trán với cả ông già Archimedes.
Archimedes ngồi trên một chiếc ghế con đang hí hoáy dùng cây gậy vạch trên cát những hình hình học, còn trước mắt ông ánh gươm loé chớp trong tay một tên lính La Mã. Nghe nói, khi nhìn thấy tên lính, Archimedes thét : Không được đụng đến những đường tròn của ta!
Lúc này, ông quên mình, ông chỉ nhớ đến khoa học. Nhưng tên lính La Mã có muốn quan tâm gì đến khoa học. Và, Archimedes đã gục ngã dưới lưỡi gươm của kẻ xâm lăng, máu ông nhuốm đỏ những hình vẽ ông vừa khắc vạch…
Theo: HAML - Hanoi Ams Mathematics Lovers
Nguồn: https://www.facebook.com/toan2haml/posts/1027049967700679